นักวิชาการชี้ ความรู้ภัยพิบัติชุมชน กุญแจไขปัญหาน้ำท่วมอย่างยั่งยืน

ากการสนทนาในรายการ Ubon Live เรื่อง มอง”น้ำท่วมอุบลฯ 67″ ในมุมนักวิชาการ โดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ฤกษ์ชัย ศรีวรมาศ  อาจารย์คณะวิศวกรรมศาสตร์  มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี

ได้มีการวิเคราะห์เกี่ยวกับสถานการณ์น้ำท่วมในปีนี้ รวมถึงปัจจัยต่างๆ ที่อาจส่งผลให้เกิดน้ำท่วมใหญ่ พร้อมทั้งเสนอแนะวิธีการบริหารจัดการน้ำเพื่อป้องกันและแก้ไขปัญหาอย่างมีประสิทธิภาพ

1. ความเป็นไปได้ของน้ำท่วมใหญ่: ดร.ฤกษ์ชัยระบุว่า อุบลราชธานีมีโอกาสเผชิญกับอิทธิพลของปัจจัยธรรมชาติ โดยเฉพาะในช่วงเดือนสิงหาคมถึงตุลาคมซึ่งเป็นช่วงเวลาที่มีโอกาสสูงที่จะเกิดพายุ หากพายุเข้ามาในช่วงนี้ก็อาจจะส่งผลให้เกิดน้ำท่วมหนักได้ แต่หากเป็นมรสุม หรือร่องมรสุมธรรมดาก็อาจจะไม่ถึงท่วมใหญ่

2. ปัจจัยที่ทำให้น้ำท่วมใหญ่:

• ธรรมชาติ: ปริมาณฝนที่ตกและพฤติกรรมการตกของฝน เช่น การกระจายตัวของฝน หากฝนตกหนักในพื้นที่ใกล้กับอุบลราชธานี เช่น โคราช ชัยภูมิ หรือขอนแก่น ก็อาจทำให้น้ำไหลลงสู่อุบลราชธานีและเกิดน้ำท่วมได้

• การใช้พื้นที่: การเปลี่ยนแปลงภูมิประเทศและการสร้างเขื่อนหรือถนนที่ไม่คำนึงถึงการระบายน้ำที่เหมาะสมทำให้การบริหารจัดการน้ำยากขึ้น

• การบริหารจัดการน้ำ: แม้ว่าการบริหารจัดการน้ำในปัจจุบันจะดีขึ้น แต่ยังคงมีความท้าทายในการเพิ่มประสิทธิภาพในการจัดการน้ำให้ดียิ่งขึ้น

3. ข้อเสนอแนะในการบริหารจัดการน้ำ:

• การบริหารจัดการน้ำตั้งแต่ระดับตำบล: การจัดการน้ำควรเริ่มจากระดับเล็ก เช่น ตำบลขึ้นไปสู่ระดับอำเภอและจังหวัด โดยให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการจัดการน้ำและวางแผนแม่บทสำหรับการจัดการน้ำของตนเอง

• การสร้างแผนแม่บทระดับตำบล: ควรมีแผนแม่บทการบริหารจัดการน้ำที่สอดคล้องกับแผนระดับประเทศ เพื่อให้การจัดการน้ำเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพตั้งแต่ระดับตำบลไปจนถึงระดับประเทศ

4. ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิโลก: การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิโลกมีผลทำให้เกิดพายุมากขึ้นและมีโอกาสที่จะส่งผลกระทบต่อประเทศไทย ซึ่งอาจทำให้น้ำท่วมใหญ่เกิดขึ้นบ่อยครั้งกว่าเดิม

อาจารย์ม.อุบลฯ ยังได้เสนอแนะเพิ่มเติมว่า การบริหารจัดการน้ำที่มีประสิทธิภาพควรเริ่มจากการให้ความรู้และเสริมสร้างความเข้าใจแก่ประชาชนในพื้นที่ รวมถึงการวางแผนจัดการน้ำที่ครอบคลุมตั้งแต่ระดับเล็กไปจนถึงระดับประเทศ เพื่อรับมือกับสถานการณ์น้ำท่วมที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตได้อย่างมีประสิทธิภาพ

1. ความไม่แน่นอนของธรรมชาติ: ดร.ฤกษ์ชัยกล่าวถึงความยากในการคาดการณ์ธรรมชาติ โดยเฉพาะเมื่อเกิดการเปลี่ยนผ่านจากปรากฏการณ์เอลนีโญไปสู่ลานีญ่า ซึ่งทำให้การคาดการณ์ปริมาณน้ำฝนและพายุเป็นเรื่องที่ไม่แน่นอน เนื่องจากธรรมชาติอาจมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและยากต่อการพยากรณ์ล่วงหน้า

2. การพยากรณ์น้ำท่วมและการเตรียมตัว: ดร.ฤกษ์ชัยเน้นถึงความสำคัญของการพยากรณ์สถานการณ์น้ำล่วงหน้า โดยระบุว่าอุตุนิยมวิทยาสามารถคาดการณ์พายุล่วงหน้าได้เพียง 7-15 วัน ซึ่งเป็นข้อมูลสำคัญในการเตรียมการป้องกันน้ำท่วม แต่การพยากรณ์ก็ยังคงมีข้อจำกัดในเรื่องของความแม่นยำ

3. การปรับตัวของภาครัฐและประชาชน: มีการกล่าวถึงการปรับปรุงการบริหารจัดการน้ำของภาครัฐที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นเมื่อเปรียบเทียบกับปีที่ผ่านมา นอกจากนี้ยังมีการยอมรับว่าประชาชนในพื้นที่เริ่มมีความรู้และความเข้าใจในการบริหารจัดการน้ำมากขึ้นจากประสบการณ์ที่ผ่านมา ซึ่งส่งผลให้การบริหารจัดการน้ำในพื้นที่มีความเป็นระบบและมีการประสานงานระหว่างภาครัฐและประชาชนอย่างดีขึ้น

4. การวางแผนรับมือกับน้ำท่วมในอนาคต: ดร.ฤกษ์ชัยเสนอแนวทางการวางแผนรับมือน้ำท่วมในอนาคต โดยเฉพาะการใช้ข้อมูลทางวิชาการและการประเมินปริมาณน้ำที่สามารถบริหารจัดการได้ โดยมีการอ้างถึงการใช้ข้อมูลจากกรมชลประทานในการกำหนดปริมาณน้ำสูงสุดที่แม่น้ำมูลสามารถรองรับได้ (ประมาณ 2,300 ลูกบาศก์เมตรต่อวินาที) และหากเกินกว่านี้ก็อาจเกิดน้ำท่วมได้

5. ความสำคัญของการมีส่วนร่วมของประชาชน: ดร.ฤกษ์ชัยกล่าวถึงความสำคัญของการที่ประชาชนมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการน้ำในพื้นที่ของตนเอง ซึ่งเป็นสิ่งที่เริ่มเห็นผลในปีนี้ การมีส่วนร่วมนี้ไม่เพียงแค่ช่วยในการจัดการน้ำในระดับท้องถิ่นเท่านั้น แต่ยังช่วยสร้างความรู้สึกเป็นเจ้าของและความรับผิดชอบต่อการแก้ไขปัญหาน้ำท่วมในพื้นที่ด้วย

6. การพิจารณาโครงการใหญ่ที่มุ่งเน้นผลประโยชน์ของประชาชน: มีการวิพากษ์วิจารณ์ว่าการบริหารจัดการน้ำที่มีประสิทธิภาพนั้นควรคำนึงถึงผลประโยชน์ของประชาชนเป็นหลัก มากกว่าการมุ่งเน้นโครงการใหญ่ที่อาจมีผลประโยชน์ทางการเมืองเข้ามาเกี่ยวข้อง ดังนั้นการวางแผนที่ดีควรให้ความสำคัญกับการแก้ปัญหาจริงจังและเน้นการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วน

จากแง่มุมเหล่านี้ ทำให้เห็นได้ว่าการจัดการน้ำท่วมในอุบลราชธานีและพื้นที่ใกล้เคียงจำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือจากทั้งภาครัฐและประชาชน พร้อมทั้งต้องมีการวางแผนและปรับปรุงวิธีการบริหารจัดการน้ำให้สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างต่อเนื่อง

ชมย้อนหลัง : มอง”น้ำท่วมอุบลฯ 67″ ในมุมนักวิชาการ

https://www.facebook.com/share/v/Ctmh1h1KAxtgcgdD

เรียบเรียง : สุชัย เจริญมุขยนันท Ubonconnect