“น้ำส่างเกลือ” บ่อเกลือโบราณ(บ่อหัวแฮด) อายุกว่า 200 ปี ที่ยังมีให้พบเห็นอยู่ ที่บ้านท่าสะอาด อำเภอเซกา จังหวัดบึงกาฬ บ่อน้ำเกลือที่ชาวบ้านเรียกกันว่า “ส่างเกลือโบราณ” จะพบเห็นได้เมื่อตอนน้ำในแม่น้ำสงครามลดลง เนื่องจากฤดูน้ำหลากน้ำจะท่วมเต็มบริเวณ ซึ่งเป็นลักษณะป่าบุ่งป่าทาม คือมีน้ำท่วมถึง
บ่อเกลือโบราณจะอยู่บริเวณริมแม่น้ำสงคราม ชาวบ้านเล่าว่า บ่อนี้เป็นการขุดด้วยแรงงานคนด้วยการใช้จอบใช้เสียม มีความลึกประมาณ 30 ถึง 40 เมตร ใช้ไม้ตีเป็นสี่เหลี่ยม ขนาดพอที่จะสามารถนำชะลอม ลงไปตักน้ำเค็มข้างล่างได้ เพื่อน้ำเค็มขึ้นมาต้มเกลือ
ในอดีตจะมีชาวบ้านล่องเรือ (กะแซง)ทวนน้ำแม่น้ำสงครามมาจากจังหวัดนครพนม เพื่อมาตั้งตูบเกลือ หรือกระท่อมสำหรับต้มเกลือหลังเล็กๆ อยู่ริมแม่น้ำสงครามพร้อมด้วยกระทะ ซึ่งในอดีตชาวบ้านเล่าว่าจะมีผู้คนต้มเกลือเต็มบริเวณนี้เป็นจำนวนมาก หลายคนก็พบรักแต่งงานเป็นครอบครัวกัน ซึ่งจากร่องรอยบ่อเกลือโบราณเท่าที่จะสามารถพบเห็นได้ พบประมาณ 30 บ่อ และในปัจจุบันความลึกของบ่อต้มเกลือ ก็เหลือเพียงประมาณ 2 เมตรเท่านั้น เพราะไม่ได้ตักน้ำมาต้มเกลือเหมือนเมื่อก่อน
ในปัจจุบันชาวบ้านท่าสะอาด ยังคงวิถีการต้มเกลือ โดยการขุดเจาะน้ำเกลือขึ้นมาต้ม บ่อเกลือหัวแฮด ถือได้ว่าเป็นพื้นที่ประวัติศาสตร์การต้มเกลือสินเธาว์ ในภาคอีสานที่ยังคงทิ้งร่องรอยให้เราได้พบเห็นจนถึงปัจจุบัน
อ้างอิง : นิทานธรณีเกลือ : เล่าความลับใต้ดินอีสาน ,บำเพ็ญ ไชยรักษ์. นนทบุรี : โรงพิมพ์คลังวิชา, 2561ภาพโดย : จักรพันธ์ จันทร์ปัญญา เลนส์ไทบ้าน
