4 ปี คนแพร่ทวงคืนบ้านเขียว อุทยานการเรียนรู้ป่าไม้แพร่ สู่ส่วนร่วมจัดการเมืองเก่า

ภาพ : อุทยานการเรียนรู้ป่าไม้แพร่ในปัจจุบัน เครือข่ายประชาสังคมแพร่มูฟ

9 กรกฎาคม 2567 วันนัดส่งมอบบ้านเขียวคืนคนแพร่ บ้านเขียวกลับมาตั้งตระหง่านอีกครั้ง จากการขับเคลื่อนของภาคประชาชนที่เข้ามาอาสาจนถึงขั้นตอนสุดท้าย

ย้อนกลับไปกรณีรื้อถอนอาคารสำนักงานป่าไม้ภาคแพร่ หรือที่เรียกว่า ‘บ้านเขียว‘ เหตุการณ์นี้เกิดในเดือนมิถุนายน ปี 2563 เกือบ 4 ปี ที่มีอาคารเก่าริมแม่น้ำยมหลังหนึ่งถูกทุบทิ้งจนเหลือแต่ซาก เป็นอาคารที่ใครต่อใครเรียกกันว่า อาคารบอมเบย์เบอร์มา ชื่อของบริษัทอังกฤษที่เข้ามาทำสัมปทานไม้ในจังหวัดแพร่เมื่อร้อยกว่าปีก่อน อาคารศูนย์เรียนรู้การป่าไม้ อาคารเรือนไม้ 2 ชั้น สถาปัตยกรรมแบบอาณานิคมประยุกต์ อายุ 127 ปี ถือเป็นอาคารที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ของชาว จ.แพร่ ซากอาคารที่ถุกทุบรื้อสร้างความสะเทือนใจจากชาวแพร่และตั้งคำถามหน่วยราชการที่เกี่ยวข้อง จนนำไปสู่การหาแนวทางฟื้นฟูและจัดการอย่างเหมาะสม 

2563

อาคารศูนย์การเรียนรู้ป่าไม้ สวนรุกขชาติเชตวัน

(อาคารที่ทำการป่าไม้ ภาคแพร่ กรมป่าไม้สยาม) ก่อนการรื้อถอนปี 2563

2563

ซากการรื้อถอนบ้านเขียว เดือนมิถุนายน ปี 2563

ภาคีเครือข่ายรักษ์เมืองเก่าแพร่ และประชาชนชาว จ.แพร่ คัดค้านการรื้อทำลาย “อาคารบอมเบย์เบอร์มา” อาคารประวัติศาสตร์ เรือนไม้ 2 ชั้น อายุ 127 ปีในความดูแลของสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 13 (แพร่) หลังมีการดำเนินโครงการปรับปรุงซ่อมแซมอาคารศูนย์เรียนรู้การป่าไม้ สวนรุกขชาติเชตวัน

-ขณะเดียวกันกรมศิลปากรส่งผู้เชี่ยวชาญลงพื้นที่เร่งฟื้นฟูอาคารที่ทำการบริษัทบอมเบย์ เบอร์มา เทรดดิ้ง ภายใต้แนวทางการอนุรักษ์โบราณสถาน พร้อมให้เจ้าหน้าที่ผู้เชี่ยวชาญเร่งตรวจสอบกรณีการรื้ออาคารโดยละเอียดให้แล้วเสร็จภายในสัปดาห์นี้

2564

แนวทางสู่สร้างอุทยานการเรียนรู้ป่าไม้แพร่

ภาคีเครือข่ายอนุรักษ์เมืองเก่าแพร่ เสนอความเห็นว่าควรพัฒนาให้เป็นพื้นที่สาธารณะให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่เมืองที่ทุกคนควรเข้าไปใช้ได้ อุทยาการเรียนรู้ป่าไม้แพร่ ที่ตัวอาคารเป็นพิพิธภัณฑ์จัดแสดงเพื่อเรียนรู้การทำป่าไม้  ด้านนอกอาจเป็น  Co – Working space หรือพื้นที่ประโยชน์ใช้สอยของประชาชน

2567

เปิดหลักฐานอาคารเก่าที่ถูกทุบ… ไม่ใช่บอมเบย์เบอร์มา !

เอกสารสรุปการขุดตรวจทางโบราณคดี อาคารศูนย์การเรียนรู้ป่าไม้ สวนรุกขชาติเชตวัน โดย สำนักศิลปากรที่ ๗ เชียงใหม่ หลังการสำรวจหลักฐานและข้อมูลที่เกี่ยวข้อง ได้ข้อสรุปว่า อาคารหลังนี้น่าจะไม่ได้เป็นที่ทำการบริษัทบอมเบย์เบอร์มา แต่เป็นอาคารที่ทำการป่าไม้ภาคแพร่ กรมป่าไม้สยาม ซึ่งถือว่าเป็น อนุสรณ์สถานสำคัญที่เก่าแก่ที่สุดหลังหนึ่งที่เกี่ยวเนื่องกับกิจการอุตสาหกรรมป่าไม้ในเมืองแพร่ จึงขอนำรายละเอียดข้อมูลการสำรวจและสืบค้นหลักฐานมานำเสนอไว้ ณ ที่นี่ เพื่อเป็นประโยชน์ต่อผู้สนใจ

2567

ตรวจรับบ้านเขียว “อาคารป่าไม้ภาคแพร่”

บ้านเขียว หรือ อาคารสำนักงานป่าไม้ภาคแพร่ สร้างขึ้นเมื่อปี 2444 มีความสำคัญทางสถาปัตยกรรมและร่องรอยการพัฒนาการป่าไม้แหล่งสำคัญของประเทศ ที่เกิดปัญหาการรื้อถอนซ่อมแซมอย่างผิดวิธีจากผู้รับเหมา ขาดความเข้าใจการอนุรักษ์อาคารเก่า ทำให้เกิดความเสียหายทั้งหลัง จนในที่สุด สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 13 (แพร่) แก้ไขงบประมาณจำนวน 9 ล้านบาทเศษ เพื่อบูรณะขึ้นมาใหม่ตั้งแต่ปี 2563 ปัจจุบันการฟื้นฟูอาคารบ้านเขียวเสร็จสิ้นสมบูรณ์แล้ว โดยทางสวนรุกขชาติเชตวัน สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 13 (แพร่)ได้รับมอบงานจากผู้รับเหมาตามแผนในโครงการอนุรักษ์และพัฒนาศูนย์การเรียนรู้การป่าไม้สวนรุกขชาติเชตวันจังหวัดแพร่ เมื่อวันที่ 9 กรกฎาคมที่ผ่านมา โดยทางสวนรุกขชาติจัดให้มีเวทีประชาคมรับฟังความคิดเห็นของคนในชุมชนและผู้ที่สนใจ พร้อมทั้งเปิดให้เยี่ยมชมบ้านเขียวเป็นวันแรก

สมาคมรักษ์เมืองเก่าแพร่ : APT กล่าวว่า ผู้รับจ้างโครงการปฏิสังขรณ์ อาคารป่าไม้ภาคแพร่หรือที่เคยเข้าใจว่าเป็น บ้านบอมเบย์เบอร์มา ส่งงานงวดสุดท้ายให้คณะกรรมการที่รับผิดชอบตรวจรายละเอียดอาคาร เพื่อรับอาคารในภาคเช้าการตรวจรับอาคารเป็นไปด้วยดี

15:00 น. เจ้าหน้าที่สวนรุกขชาติเชตวัน และ คณะกรรมการตรวจอาคาร รายงานผลการตรวจรับอาคาร รวมถึงตอบรายละเอียดงานปฏิสังขรณ์อาคาร ที่ภาคประชาชนสนใจสอบถาม อาทิ รูปแบบการปฏิสังขรณ์อาคาร วัสดุไม้เดิม รูปแบบและหลักการอนุรักษ์อาคาร ตำแหน่งอาคาร สีของอาคาร เป็นต้น

สมาคมรักษ์เมืองเก่าแพร่ (ภาคีเครือข่ายรักษ์เมืองเก่าแพร่เดิม) เข้าร่วมรับฟัง และขยายรายละเอียดบางส่วน เพื่อไขข้อข้องใจ เกี่ยวกับการฟื้นฟูอาคาร อันเป็นพันธกิจหลักที่ได้อาสาในนามภาคประชาชน ในส่วนการ สืบค้นและติดตามรายละเอียดส่วนงานประวัติศาสตร์ และ ประสานงานฟื้นฟูปฏิสังขรณ์อาคาร

การปฏิสังขรณ์อาคาร ดำเนินการภายใต้หลักการงานอนุรักษ์ โดยอยู่ในการควบคุมของสำนักสถาปัตยกรรมกรมศิลปกร, สำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่,โยธาธิการจังหวัด โดยการเฝ้าระวัง และมีส่วนร่วมจากภาคประชาชนผู้สนใจ กระบวนการดังกล่าวดำเนินการไปตามหลักการด้วยดี

อนึ่ง เจ้าหน้าที่กรมศิลปากรแจ้งข่าวดีต่อประชาชนชาวแพร่จากกระบวนการปฏิสังขรณ์อาคารป่าไม้ภาคแพร่อย่างมีขั้นตอน และดำเนินการอยู่ในหลักการงานอนุรักษ์ รวมถึงการมีส่วนร่วมของภาคประชาชน อาคารป่าไม้ภาคแพร่ที่ได้ช่วยกันปฏิสังขรณ์ขึ้นมานี้ มีแนวโน้มที่จะได้รับรางวัล สถาปัตย์กรรมอนุรักษ์ ในลำดับถัดไป

ถือเป็นข่าวดีของชาวแพร่ ที่เกิดจากการร่วมแรงร่วมใจ แก้ไขวิกฤตให้เกิดเป็นโอกาสของเราชาวแพร่ทุกคน อีกทั้งเหตุการณ์ในครั้งนี้ ยังสร้างแรงกระเพื่อมสู่สังคม ในด้านการอนุรักษ์อาคารโบราณสถานทั่วประเทศ ทำให้กรมธนารักษ์อันเป็นหน่วยงานที่มีอาคารทรงคุณค่าในครอบครองจำนวนมาก ได้เริ่มดำเนินการลงทะเบียนอาคารโบราณทรงคุณค่า เพื่อกำหนดแนวทางการอนุรักษ์อาคารต่อไป

อย่างไรก็ตาม สมาคมรักษ์เมืองเก่าแพร่ขอยืนยันหลักการอนุรักษ์โบราณสถาน ควรใช้วิธี อนุรักษ์ก่อนเป็นลำดับแรก วิธีการบูรณะเป็นลำดับถัดมา และปฏิสังขรณ์ เป็นลำดับสุดท้าย

เนื้อหาเพิ่มเติมเกี่ยวกับบ้านเขียว อาคารศูนย์การเรียนรู้ป่าไม้ สวนรุกขชาติเชตวัน

บทเรียนบอมเบย์เบอร์มา สู่ไอเดียสร้างอุทยานการเรียนรู้ป่าไม้แพร่

เปิดหลักฐานอาคารเก่าที่ถูกทุบ… ไม่ใช่บอมเบย์เบอร์มา !

แชร์บทความนี้