วิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น มหาวิทยาลัยขอนแก่นร่วมกับเครือข่ายสถาบันการศึกษาทั้งในไทยและต่างประเทศจัดการประชุมวิชาการนานาชาติ The First International Conference on Public Affairs 2024 ภายใต้แนวคิด Harnessing the Power of AI and Treasuring Public Value เมื่อวันที่ 12-13 ธันวาคม 2567 ที่ผ่านมา
การประชุมครั้งนี้ มีนักวิชาการและผู้เชี่ยวชาญด้านปัญญาประดิษฐ์กับการบริหารกิจการสาธารณะจากทั่วโลกเข้าร่วมกว่า 32 องค์กร เพื่อสะท้อนและแลกเปลี่ยนทางวิชาการถึงโอกาสและการใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI) ในการบริหารจัดการและบริการสาธารณะขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
AI ปัญญาประดิษฐ์กับบทบาทผู้ช่วยรวบรวมข้อมูล
“การบริหารท้องถิ่น คุณไม่สามารถที่จะไปล่วงรู้ข้อมูลทุกสิ่งทุกอย่างได้ด้วยตัวของผู้สมัครเอง แต่คุณจะใช้ AI หรือ เครื่องมือหรือ Generative AI ต่าง ๆ ที่มันมีอยู่มากมายในการที่จะได้มาซึ่งประเด็นปัญหาของชุมชน ความต้องการของพลเมือง หรือแม้กระทั่งการสื่อสารนโยบายสาธารณะ” ผศ. ดร.ศิริศักดิ์ เหล่าจันขาม คณบดีวิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น มหาวิทยาลัยขอนแก่น ย้ำถึงความสำคัญและโอกาสในการใช้ปัญญาประดิษฐ์เพื่อให้ได้มาซึ่งข้อมูลและการสื่อสารนโยบายสาธารณะ พร้อมเล่าถึงที่มาของการประชุมวิชาการนานาชาติครั้งนี้
“การประชุมวิชาการในวันนี้ เราคงจะปฏิเสธไม่ได้ที่ AI เข้ามามีบทบาทในทุกภาคส่วน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในทางด้านธุรกิจเห็นชัดเจนว่ามาเปลี่ยนโลก มาเปลี่ยนกระบวนการทำงาน มาเปลี่ยนพฤติกรรม หรือแม้กระทั่งมาแทนคนในการทำงาน ทีนี้ในโลกของการบริหารกิจการสาธารณะ ในการเรียนรู้พฤติกรรมเพื่อประกอบการตัดสินใจได้ หรือ การที่เราจะออกแบบนโยบายเพื่อจะตอบโจทย์ปัญหาหรือแก้ไขปัญหาของชุมชน
แต่ถ้าคุณจะใช้วิธีการแบบดั้งเดิมมันอาจจะใช้ได้ เพียงแต่มันต้องใช้เวลานาน AI จะมาช่วยทำให้มันเร็วขึ้นซึ่งแน่นอนเกี่ยวข้องกับเรื่องการบริหารภาครัฐด้วย หรือเกี่ยวข้องกับการให้บริการสาธารณะในมิติต่าง ๆ ด้วยเนี่ยนะครับ AI ก็เข้ามามามีบทบาทอย่างปฏิเสธไม่ได้เช่นเดียวกันนะครับ ซึ่งแน่นอนว่าสิ่งที่เราจะต้องมองไปอนาคตก็คือเราจะอยู่กับมันได้ยังไง เราจะสามารถที่จะเอา AI มาใช้อย่างถูกต้อง แล้วก็ควบคู่กับการเรียนรู้ไปด้วยกันได้อย่างไร”
สอดคล้องกับมุมมองของ Prof. Dr. Urs Gasser Rector, Munich School of Politic and Public Policy ; Dean, School of Social Sciences and Technology, Technical University of Munich, Germany, HarnessingthePowerofAI and Treasuring Public Value ที่บรรยายถึงการทำนโนบายสาธารณะ ว่าตั้งแต่ต้นจนจบ ทั้งเรื่องของการค้นหาประเด็นปัญหาจนกระทั่งถึงการประเมินนโยบายสาธารณะ ตอนนี้ AI หรือปัญญาประดิษฐ์สามารถเข้ามาช่วยได้ทุกอย่างเลย และแน่นอนว่ามนุษย์ต้องเป็นตัวกลางในการที่จะตัดสินใจว่า ข้อมูลที่ได้มามันออกแบบถูกต้องหรือเหมาะสมกับสิ่งที่เราต้องการที่จะแก้ไขปัญหาหรือไม่ แต่ในขณะเดียวกันเราจะสามารถที่จะสร้างคุณค่าสาธารณะในมิติตรงนี้ได้อย่างไร
การตรวจสอบถ่วงดุลอำนาจ บทบาทที่ AI ทำได้ ?
“ประเด็นต่อมาก็คือว่า เอ๊ะ…แล้วการที่เราใช้ AI มันจะทำให้คุณค่าของสาธารณะเปลี่ยนไปอย่างไรหรือไม่ เพราะแน่นอนว่า AI อาจจะมาช่วยในเรื่องของการตรวจสอบถ่วงดุล เข้ามาช่วยในเรื่องของการสร้างความโปร่งใส เข้ามาช่วยในเรื่องของความรวดเร็วในการตอบสนองข้อมูลนะครับ แต่ถ้าเกิดว่าเราไม่ได้มีจริยธรรมนะครับ ถ้าเราไม่มีความตระหนักในการใช้อาจจะนําไปสู่เรื่องของการใช้ที่ไม่ถูกต้องก็ได้หรืออาจจะนําไปสู่ในเรื่องของการใช้ตัดสินใจในนโยบายสาธารณะ” ผศ. ดร.ศิริศักดิ์ เหล่าจันขาม ย้ำถึงการรู้เท่าทันการใช้งานปัญญาประดิษฐ์และเทคโนโลยีอย่างรู้เท่าทัน โดยเฉพาะกับผู้สมัครรับเลือกตั้งในท้องถิ่น
“แต่ยังไงผู้สมัครก็ยังต้องตัดสินใจบนฐานข้อมูลนะครับ แล้วนอกจากนั้น AI จะมาช่วยในเรื่องของการสื่อสารสาธารณะนะครับ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของ social media ที่ตอนนี้เราสามารถที่จะเข้าไปดู trend ความนิยมของข้อมูล ถ้าเราปล่อยนโยบายนี้ออกไป การตอบรับจากพลเมือง หรือการเข้าถึงข้อมูลของพลเมืองเป็นอย่างไร หรือแม้กระทั่งเรา launch นโยบายนี้ออกไปแล้ว เนี่ยคนคิดเห็นอย่างไร อาจจะใช้ platform ของ AI เนี่ยในการกวาดจับสัญญาณได้”
Local to Global โลกเชื่อมโยงไม่มีขอบเขต
“Local หรือ ท้องถิ่นในบริบทใหม่ จะไม่ใช่ Local ที่เป็นพื้นที่นะครับ ไม่ใช่เป็นชุมชนหรือพื้นที่ แต่มันคือทั้งโลก เพราะทุกวันนี้มันลิงก์หากันหมดนะครับ อยู่ท้องไร่ปลายนา อยู่ชุมชนไหน ก็สามารถเข้าถึงข้อมูลอันเดียวกันได้ในเวลาเดียวกัน ฉะนั้นคําว่า Local ที่เป็นในเชิงพื้นที่ มันไม่มีขอบเขตละ มันคือทั้งโลกที่ลิงก์กัน
เราพูดถึงเรื่องของพลังของการ connect ซึ่งกันและกัน ฉะนั้นเนี่ย local reach global link มันจึงเป็นเรื่องที่มันชัดเจนขึ้น แต่ก่อนเราอาจจะมองว่า เอ๊ะ… local มันคือท้องถิ่น อบต. เทศบาลฯ ตรงนั้น ตรงนี้ แต่แท้จริงแล้วมันไม่ใช่ เพราะเราแชร์ข้อมูลอันเดียวกัน เรารับรู้ข้อมูลจากยุโรป จากอเมริกา รับรู้ความเคลื่อนไหวต่าง ๆ ของทั่วโลกภายใต้ platform ข้อมูลอันเดียวกัน เพียงแต่อาจจะอยู่คนละ Time zoneเท่านั้น เองแต่คําว่า local มันคือ global ครับ”
นอกจากการความร่วมมือเชิงวิชาการเรื่องการใช้ปัญญาประดิษฐ์ในกิจการและนโยบายสาธารณะ การประชุมครั้งนี้ยังเป็นการเชื่อมโยงระหว่างนักศึกษา คณาจารย์และบุคลากรของสถาบันการศึกษาในไทยและต่างประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกา เยอรมนี เกาหลีใต้ เวียดนาม ลาว จีน และไทย เพื่อเปิดโอกาสการเรียนรู้ให้กับผู้ที่สนใจในการเข้าถึงและเชื่อมโยงองค์ความรู้ใหม่ ๆ อย่างไร้ขีดจำกัด รวมถึงเปิดพื้นที่ในการนําเสนอผลงานของนักศึกษาในเวทีนานาชาติอีกด้วย
