ทำไมประกาศได้
ทำไมประกาศเป็นบางพื้นที่
ทำไมพื้นที่อื่นไม่ประกาศ
ก่อนอื่น ต้องเข้าใจก่อนว่า นี่ไม่ใช่ประกาศภัยพิบัติจากฝุ่น แต่นี่คือ เขตประสบภัยกรณีฉุกเฉิน อัคคีภัย ไฟป่า
การประกาศเป็นผลดีสำหรับคนในพื้นที่โดยเฉพาะหน่วยงานที่รับผิดชอบสถานการณ์โดยโดยตรง
แต่ในพื้นที่ที่เจอปัญหาผลพวงร่วมกันทำไมถึงไม่สามารถประกาศได้และมีความจำเป็นหรือไม่ที่ต้องประกาศ
จังหวัดเชียงใหม่โดยนายนิรัตน์ พงษ์สิทธิถาวร ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ ออกประกาศ พื้นที่ประสบภัยเป็นกรณีฉุกเฉิน ที่ว่าได้เรื่องของอัคคีภัยและใฝ่ป่าโดยในประกาศให้มีการช่วยเหลือประชาชนที่ได้รับผลกระทบ ในพื้นที่ของอำเภอฝางและอำเภอพร้าว และต่อมาได้ออกประกาศเพิ่ม ในเขตพื้นที่อำเภอเชียงดาวอำเภอแม่แตงอำเภอไชยปราการ โดยจำกัดเขตรายพื้นที่หมู่บ้านและตำบล โดยให้เหตุผลว่าเกิดอัคคีภัยไฟป่าในเขตพื้นที่ และให้ทุกหน่วยงาน ทั้งส่วนราชการ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น รวมถึงเอกชนที่เกี่ยวข้อง เข้าดำเนินการตามอำนาจหน้าที่ ในพื้นที่ประสบภัย ตามพระราชบัญญัติ ป้องกันและบรรเทาสาธารณะภัยปี 2550 และครอบคลุมไปถึง แผนบรรเทาและป้องกัน สาธารณภัยภาคแผนบรรเทาและป้องกัน สาธารณภัยของจังหวัดรวมถึง คำสั่งอื่นๆที่เกี่ยวข้อง
ผลของคำสั่งนี้ทำให้ส่วนงานที่เกี่ยวข้องสามารถบูรณาการการปฎิบัติหน้าที่ในการควบคุมป้องกันและคลี่คลายสถานการณ์ได้ตามบทบาทและภารกิจของตนเองอย่างเต็มที่โดยสามารถใช้งบงบประมาณตามสังกัดของตัวเองรวมถึงงบกลางได้ด้วย
ทำไมถึงต้องมีคำสั่งนี้แล้วถ้าไม่มีบูรณาการกันไม่ได้หรือ
ที่จริงไม่มีคำสั่งนี้เขาก็ทำงานกันได้แต่อาจจะทำให้ภารกิจนั้นดำเนินการไปอย่างเชื่องช้า ยกตัวอย่างเช่นพื้นที่ทั้งสองอำเภอรวมถึงพื้นที่อื่นของจังหวัดเชียงใหม่โดยรวมมีพื้นที่ที่คาบเกี่ยวและซับซ้อนทั้งในเชิงอำนาจภารกิจและหน้าที่ยกตัวอย่างเช่น อำเภอฝางมีเขตอุทยานดอยผ้าห่มปก แน่นอนว่าหากเกิดเหตุไฟไหม้ป่าในพื้นที่อุทยานดอยผ้าห่มปก แม้ว่าจะอยู่คาบเกี่ยวในเขตของ อบต.โป่งน้ำร้อน อบต.โป่งน้ำร้อน จะมีกำลังมีเจ้าหน้าที่มีงบประมาณและอยู่ใกล้กับเหตุที่เกิดขึ้นก็ไม่สามารถดำเนินการใช้คนของตัวเองเข้าควบคุมสถานการณ์ได้หากไม่ได้รับคำร้องขอจากเจ้าของพื้นที่นั่นก็คืออุทยานดอยผ้าห่มปก
เพราะฉะนั้นเมื่อเกิดเหตุกว่าจะร้องขอกันอาจจะเป็นขั้นตอนที่ทำให้สถานการณ์นั้นบานปลาย ทำไมถึงต้องขอให้ช่วยก็เนื่องจาก การเข้าพื้นที่ไปดับไฟต้องใช้ทั้งคนใช้ทั้งน้ำมันและอุปกรณ์ซึ่งบางครั้งจะต้องจัดหา เพราะฉะนั้นคำสั่งนี้ทำให้พื้นที่สามารถบูรณาการกันได้คล่องตัว ทำงานควบคุมและบรรเทาสาธารณะภัยได้รวดเร็วหลากหลายมากยิ่งขึ้น โดยไม่ต้องกังวลกับระเบียบหรือเกินอำนาจหน้าที่ของตัวเอง อาสาด่านหน้าที่เป็นกองกำลังเข้าไปดับไฟสามารถเบิกค่าใช้จ่ายทั้งเบี้ยเลี้ยงค่าอาหารรวมถึงอื่นๆได้อย่างครอบคลุม
แล้วทำไมถึงไม่ประกาศพื้นที่อื่น ประชาชนก็ได้รับผลกระทบจากภัยพิบัติฝุ่นควันเหมือนกัน
อันที่จริงแล้วจะเป็นพื้นที่เกิดภัยหรือเป็นพื้นที่ได้รับผลกระทบจากภัย ที่จริงแล้วในระดับพื้นที่หน่วยงานที่มีภารกิจและมีอำนาจหน้าที่สามารถดำเนินการเยียวยาหรือช่วยเหลือประชาชนได้ อยู่แล้ว
ยกตัวอย่างเช่นทั้งจังหวัดเชียงใหม่มีเพียงอำเภอเดียวที่ไม่ได้อยู่ในเขตป่านั่นคืออำเภอสารภี ในพื้นที่ก็อยากให้ประกาศเป็นภัยพิบัติเช่นเดียวกันแต่ไม่รู้จะอ้างการเกิดภัยอย่างไรหรือแม้กระทั่งอำเภอเมืองเชียงใหม่แม้จะมีพื้นที่ดอยสุเทพอยู่ด้วยก็ยังไม่สามารถประกาศได้เนื่องจากว่าการเกิดภัยยังไม่เกิดภัยขึ้นจริงหรือมีเหตุจำเป็นที่จะจะต้องประกาศเป็นภัยพิบัติ
แล้วจะทำอย่างไรหากต้องช่วยเหลือประชาชน
ยกตัวอย่างเช่นเทศบาลนครเชียงใหม่ได้มีการแจกหน้ากากกับประชาชนในพื้นที่เขตเทศบาลเทศบาลนครเชียงใหม่รวมถึงมีเครื่องฟอกอากาศให้กับกลุ่มเปราะบางหรือผู้นำทางด้านสุขภาพในพื้นที่ หรือเทศบาลตำบลสันทรายหลวง ดำเนินการกลับห้องสร้างพื้นที่ห้องประชุมให้เป็นพื้นที่ปลอดฝุ่นสำหรับบริการประชาชนมีเครื่องฟอกอากาศให้ยืมสำหรับกลุ่มเปราะบางหรือผู้ป่วยติดเตียง
กำลังจะอธิบายให้เห็นว่าโดยภารกิจ และอำนาจสามารถทำได้อยู่แล้ว และมีกฎหมายรองรับ
เช่น ระเบียบกระทรวงการคลังว่าด้วยเงินทดรองราชการเพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉิน พ.ศ.๒๕๖๔
ภัยพิบัติ หมายความว่า สาธารณภัยอันได้แก่ อัคคีภัย วาตภัย อุทกภัย ภัยแล้ง ภาวะฝนแล้ง ฝนทิ้งช่วง ภัยจากลูกเห็บ ภัยอันเกิดจากไฟป่า ภัยที่เกิดจากโรคหรือการระบาดของแมลงหรือศัตรูพืชทุกชนิด อากาศหนาวจัดผิดปกติ ภัยสงคราม และภัยอันเนื่องมาจากผุ้ก่อการร้าย กองกำลังจากนอกประเทศ ตลอดจนภัยอื่นๆไม่ว่าจะเกิดจากธรรมชาติ หรือมีบุคคลหรือสัตว์ทำให้เกิดขึ้น ซึ่งก่อให้เกิดอันตรายแก่ชีวิต ร่างกายของประชาชน หรือก่อให้เกิดความเสียหายแก่ทรัพย์สินของประชาชน
ระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการช่วยเหลือประชาชนในอำนาจหน้าที่ของ อปท.พ.ศ.๒๕๖๐ และที่แก้ไขเพิ่มเติม
ข้อ ๖ กรณีเกิดสาธารภัยในพื้นที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ไม่ว่าจะมีการประกาศเขตการให้ความช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉินหรือไม่ก็ตาม องค์ปกครองส่วนท้องถิ่นสามารถดำเนินการช่วยเหลือประชาชนในเบื้องต้น โดยฉับพลันทันที เพื่อการดำรงชีพ หรือบรรเทาความเดือดร้อนเฉพาะหน้า หรือระงับสาธารณภัย หรือเพื่อคุ้มครองชีวิตและทรัพย์สิน หรือป้องกันภยันตรายที่จะเกิดขึ้นแก่ประชาชนได้ตามความจำเป็น ภายใต้ขอบอำนาจหน้าที่ตามกฎหมาย โดยไม่ต้องเสนอคณะกรรมการพิจารณา
ในกรณีการช่วยเหลือประชาชนเพื่อเยียวยาและฟื้นฟูหลังเกิดสาธารณภัย หรือการส่งเสริมและการพัฒนาคุณภาพชีวิต หรือการป้องกันและระงับโรคติดต่อ หรือการช่วยเหลือเกษตรกรผู้มีรายได้น้อยให้เสนอคณะกรรมการให้ความเห็นชอบก่อน
ระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการช่วยเหลือประชาชนในอำนาจหน้าที่ของ อปท.พ.ศ.๒๕๖๐ และที่แก้ไขเพิ่มเติม
คือ ข้อ ๑๑ การใช้ความช่วยเหลือประชาชนผู้ประสบสาธารณภัย หรือภัยพิบัติฉุกเฉิน มีลักษณะเป็นการช่วยเหลือที่จำเป็นที่ต้องแก้ไขโดยฉับพลันในการดำรงชีพและความเป็นอยู่ของประชาชน หรือเป็นการซ่อมแซมให้คืนสู่สภาพเดิม อันเป็นการบรรเทาความเดือดร้อนเฉพาะหน้า องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นสามารถให้ความช่วยเหลือได้ทันที ภายใต้ขอบอำนาจหน้าที่ตามกฎหมาย
สรุป
เมื่อ อปท.หรือหน่วยงานท้องถิ่นดำเนินการช่วยเหลือเบื้องต้นแล้ว ให้แจ้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องโดยตรงให้เข้ามาช่วยเหลือตามอำนาจหน้าที่ต่อไป
กรณีหลังเกิดภัยพิบัติและไม่ได้ประกาศเป็นเขตภัยพิบัติ หากประชาชนยังไม่ได้รับความช่วยเหลือจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องหรือได้รับความช่วยเหลือไม่เพียงพอ อปท.ก็สามารถเข้ามาให้ความช่วยเหลือผ่านคณะกรรมการช่วยเหลือประชาชนของแต่ละ อปท.ได้ตามระเบียบฯข้อ ๗ และ ข้อ ๘
แม้ว่าในวันนี้ “ภัยจากฝุ่น” อาจจะยังไม่ชัดเจนในการกำหนดเป็นภัยพิบัติได้ แต่หากดูกลคณะกรรมการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ (กปภ.ช.) ที่มีนายกรัฐมนตรี หรือรองนายกรัฐมนตรี นายกรัฐมนตรีมอบหมายเป็นประธานกรรมการ รวมทั้งรัฐมนตรีมหาดไทย สามารถที่จะกำหนด หรือออกเกณฑ์ที่ชุดเจนว่า จะเยียวยา หรือช่วยเหลือประชาชนได้อย่างไร น่าจะถึงเวลาคุยกันแล้วหรือ ไม่
ระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการช่วยเหลือประชาชนในอำนาจหน้าที่ของ อปท.พ.ศ.๒๕๖๐ และที่แก้ไขเพิ่มเติม
ลิงค์ https://www.dla.go.th/upload/document/type2/2023/7/29615_1_1688699973285.pdf?time=1689547202478
