ลงสวนชวนหาสาเหตุมะพร้าวแพง

คงปฏิเสธไม่ได้ว่า “มะพร้าว” เป็นผลไม้ที่เราสามารถหาทานได้ทั้งปี แต่ในช่วงฤดูร้อนที่ผ่านมาหลายคนคงได้เห็นข่าวราคามะพร้าวพุ่งสูงขึ้นจนน่าตกใจ ในบางพื้นที่ราคาขายปลีกอยู่ที่ลูกละ 50-70 บาท และสำหรับตัวผู้เขียนเองที่อาศัยอยู่ในจังหวัดราชบุรี จังหวัดที่เป็นแหล่งปลูกมะพร้าวน้ำหอมชั้นดี ที่มีเนื้อที่ปลูกมะพร้าวรวมกว่า 110,490 ไร่ ยังต้องซื้อมะพร้าวในราคาที่สูงแบบไม่เคยเห็นมาก่อน วันนี้เลยอยากชวนทุกคนมาลงสวนมะพร้าว ที่อำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี เพื่อพูดคุยกับเจ้าของสวน ผู้ที่เป็นต้นน้ำของวัตถุดิบราคาแพงนี้ ว่าเกิดจากสาเหตุอะไร…

ดำเนินสะดวก…แหล่งผลิตมะพร้าวน้ำหอมที่ใหญ่ที่สุดในราชบุรี

พื้นที่ดำเนินสะดวกเป็นส่วนหนึ่งของที่ราบลุ่มน้ำภาคกลาง  สภาพพื้นที่โดยทั่วไปจึงเป็นที่ราบต่ำอุดมสมบูรณ์  ได้รับอิทธิพลจากน้ำทะเลหนุน ภายหลังขุดคลองดำเนินสะดวกทำให้มีลำคลองน้อยใหญ่กระจายทั่วพื้นที่ชุมชนกว่า 200 สาย จึงมีทรัพยากรน้ำอุดมสมบูรณ์  ปริมาณน้ำใต้ดินสูง  ในบางพื้นที่มีสภาพน้ำกร่อย ลักษณะดินเป็นดินเหนียว  มีความเค็ม พื้นที่ส่วนใหญ่ของชุมชนจึงเป็นพื้นที่เกษตรกรรมที่มีคูคลองต่าง ๆ มากมาย ลักษณะการปลูกเป็นแบบยกร่อง และพื้นที่ดำเนินสะดวกยังเป็นแหล่งผลิตมะพร้าวน้ำหอมที่สำคัญ มะพร้าวน้ำหอมราชบุรี คือหนึ่งในสินค้าที่ขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ หรือ GI ของจังหวัดราชบุรี โดยปัจจุบันอำเภอดำเนินสะดวกมีพื้นที่สวนมะพร้าวกว่า 48,275 ไร่

ลงสวนสำรวจมะพร้าว

เรามีโอกาสได้ลงพื้นที่สวนมะพร้าวได้พูดคุยกับเจ้าของสวนถึงราคามะพร้าวที่พุ่งขึ้นสูงอย่างไม่เคยเป็นมาก่อนกับ ลุงเล็ก-วิชัย เทียมทอง

ลุงเล็กบอกว่า สาเหตุที่มะพร้าวแพงมาจากอากาศที่ร้อนมาก มีลมร้อนมากระทบกับลูกมะพร้าวที่กำลังจะติดลูกร่วงหล่น ทำให้มะพร้าวขาดคอ ซึ่งโดยปกติมะพร้าว 1 ต้นจะเริ่มให้ผลผลิตได้เมื่อมีอายุอยู่ที่ประมาณ 2 ปีครึ่ง และจะสามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ต้องใช้ระยะเวลา 6-7 เดือน นับตั้งแต่มะพร้าวออกจั่นและสามารถตัดผลมะพร้าวได้ทุก 20 วัน

จริง ๆ แล้วสาเหตุที่ทำให้มะพร้าวในช่วงต้นปี 2567 มีราคาสูงอาจต้องนับย้อนหลังไปช่วงปี 2566 ตั้งแต่มะพร้าวเริ่มออกจั่น อาจเป็นผลกระทบจากช่วงที่ประเทศไทยเข้าสู่เอลนีโญที่ส่งผลทำให้มีสภาพอากาศแปรปรวน อากาศร้อนจัด และมีแนวโน้มภาวะฝนแล้ง

“ตั้งแต่ปลูกมะพร้าวมาก็ไม่เคยเจอสถานการณ์แบบนี้ที่ขาดคอไม่ว่าเป็นที่ไหน ที่ดำเนิน บ้านแพ้ว หรือจังหวัดอื่น ๆ ก็เป็นเหมือนกันหมดช่วงนี้ วิ่งรถไปทุกที่ก็เหมือนกันหมดเลย ทีแรกเราเข้าใจว่าเป็นเฉพาะสวนเราไหม แต่ไม่ใช่ เนื่องด้วยเป็นที่อากาศ เพราะอากาศมันเปลี่ยนแปลงและช่วงนี้อากาศร้อนมากทำให้ผลผลิตน้อยลง”

ลุงเล็ก-วิชัย เทียมทอง เจ้าของสวนมะพร้าวน้ำหอม

ในขณะที่ น้าเปีย-บันลือ ยันตะพร เจ้าของสวนมะพร้าวใกล้ๆ กันเล่าเสริมให้เราฟังอีกว่า อากาศร้อนจัดส่งผลกระทบต่อมะพร้าวเยอะ เพราะบางทีลมพัดมาเป็นอากาศร้อน บางสวนรดน้ำก็ช่วยได้บ้าง

ปกติแล้วทุกปีมะพร้าวก็อาจจะหายไปสัก 40% – 60% ก็จะเหลือเกือบ ๆ ครึ่งของผลผลิตทุกปี แต่ปีนี้เหลือแค่ 10% เองที่เก็บผลผลิตได้ อย่างช่วงนี้บางสวนไม่มีตัดเลย มันกระทบเยอะปีนี้ กระทบเยอะมาก

วันที่เราลงพื้นที่เป็นวันที่สวนลุงเล็กถึงคิวตัดมะพร้าวพอดี พื้นที่แปลงนี้ของลุงเล็กมีขนาด 14 ไร่ ตัดไปได้ 208 ลูก ลุงเล็กบอกว่าปกติต้องได้ประมาณ 4,000-4,500 ลูก เราได้เข้าไปพูดคุยสถานการณ์มะพร้าวกับ พี่น้อย-ภิเชต เกิดมงคล คนตัดมะพร้าว พี่น้อยเล่าว่าวันนี้ตัดมาร้อยกว่าไร่ได้มะพร้าวมาไม่ถึง 2,000 ลูก

“ตอนนี้ช่วงนี้มะพร้าวน้อยครับ ตัดแปลงนึง 30ไร่ ก็ 200 กว่าลูก จากเดิมปกติก็เป็นหมื่นลูก น่าจะเป็นที่อากาศมันร้อนจัด ปีนี้มันขาดเยอะมาก เมื่อ 2 เดือนที่แล้วเริ่มน้อยลงมาเรื่อย ๆ ตอนนี้เต็มที่ที่สุดแล้วครับเดินเปล่า ๆ ไม่มีมะพร้าวให้ตัด”

พี่น้อย-ภิเชต เกิดมงคล คนตัดมะพร้าว

ผลผลิตน้อยลง… ความต้องการสูงขึ้น… ราคามะพร้าวสูงขึ้น

ปัจจุบันมะพร้าวน้ำหอมยังคงเป็นสินค้าที่มีการขยายตัวของตลาดเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ โดยเฉพาะตลาดที่ผู้คนนิยมบริโภคมะพร้าวน้ำหอมอย่างในประเทศจีน ประเทศสหรัฐอเมริกา อำเภอดำเนินสะดวกมีโรงงานแปรรูปมะพร้าว หรือ ล้งมะพร้าวเป็นจำนวนมาก ทั้งจำหน่ายในประเทศและส่งออกขายต่างประเทศ การหาซื้อมะพร้าวจึงเป็นอีกหนึ่งปัจจัยของการแข่งขันราคา

ลุงเล็กเล่าว่า ตอนนี้ผลผลิตไม่เพียงพอกับความต้องการของโรงงาน เนื่องจากโรงงานเยอะและผลผลิตน้อยลง มะพร้าวก็ต้องแพง ราคาก็ต้องขึ้น เพื่อแต่ละล้งหรือโรงงานจะได้มีของส่งให้ครบออเดอร์ เหมือนกับว่ารับออเดอร์มา 2 ตู้คอนเทนเนอร์  เราจะทำอย่างไรให้ผลผลิตเต็ม 2 ตู้ได้ ก็ต้องแข่งกับราคา เช่น พ่อค้าแม่ค้าที่เอาไปเหนือหรือไปอีสานคือปลายสังกัด ต้นสังกัดราคามันสูงอยู่แล้วการขนส่งมันก็ย่อมมีค่าใช้จ่าย พ่อค้าคนกลางก็ต้องบวกกำไร ค่าน้ำมัน ค่าเสียเวลา เป็นเรื่องปกติ ช่วงมะพร้าวน้อยราคาก็โด่งขึ้นแบบนี้ทุกปี

ผลกระทบวงกว้าง

“ผลผลิตน้อยก็ส่งผลกระทบในการใช้จ่าย จากปกติครอบครัวทุกครอบครัว เกษตรกรทุกคนก็ต้องมีภาระค่าใช้จ่ายต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องรถ ค่าเลี้ยงดู ครองชีพอะไรต่าง ๆ ปุ๋ย ยา มะพร้าวต้องใส่ปุ๋ย ต้องฉีดยาเป็นปกติ”

ลุงเล็ก-วิชัย เทียมทอง เจ้าของสวนมะพร้าวน้ำหอม

การที่มะพร้าวขาดคอหรือผลผลิตน้อยลง ได้ส่งผลกระทบเป็นวงกว้างไปยังทุกฝ่าย ตั้งแต่ ต้นน้ำ กลางน้ำ และปลายน้ำ ส่งผลกระทบต่อรายได้ แรงงานและครอบครัว ต่อให้ราคามะพร้าวหน้าสวนสูงขึ้นมากเท่าไร แต่หากชาวสวนไม่มีผลผลิตขายก็ได้รับผลกระทบอยู่ดี

ชาวสวนที่ยังต้องแบกรับต้นทุนในการดูแลสวน แรงงานคนตัด แรงงานมะพร้าวในล้ง ก็ต้องแยกย้ายกันไปทำอาชีพรับจ้างอย่างอื่น หรือบางคนอาจไม่มีงานทำ และสุดท้ายผู้บริโภคที่อาจจะหาซื้อมะพร้าวไม่ได้หรืออาจต้องเว้นการกินมะพร้าวน้ำหอมในช่วงราคาแพงนี้ไปก่อน

สุดท้ายนี้จากการที่ผู้เขียนลงพื้นที่สวนมะพร้าวทำให้รู้ว่า หากเราทำความเข้าใจเสถานการณ์ของมะพร้าวน้ำหอมจะทำให้เรามองเห็นผลกระทบวงกว้างที่ไม่ได้ส่งผลกระทบกับเราผู้บริโภคเพียงฝ่ายเดียว เหมือนที่ลุงเล็กบอกกับเราว่า ถ้าอากาศคงที่เมื่อไร ความร้อนเริ่มลดน้อยลงผลผลิตก็จะเริ่มดีขึ้น อาจอยู่ประมาณ 5-6 เดือนข้างหน้า ผลผลิตจะกลับคืนมาสู่สภาพเดิม วันนั้นพวกเราก็จะได้กลับไปทานมะพร้าวกันได้อย่างสดชื่นและสบายกระเป๋า

คลิกเพื่อดูคลิป

https://www.facebook.com/watch/?v=921344463171101&ref=sharing&_rdc=1&_rdr

ภาพประกอบจาก Rad ri Lab