เปิดสถิติคนเหนือจมฝุ่น เข้าเกณฑ์พื้นที่ควบคุมโรค

ครม.เห็นชอบค่าฝุ่นสีแดงเป็นเขตพื้นที่ควบคุมโรค  ให้ผู้ว่าฯ ชงต่ออธิบดีกรมควบคุมโรคออกมาตรการเฉพาะพื้นที่ แจกหน้ากาก มีห้องปลอดฝุ่น และ WFH ได้  เปิดสถิติคนเหนือพื้นที่ไหนจมฝุ่นยาวนานเข้าเกณฑ์พื้นที่ควบคุมโรคตลอดปี 67  พร้อมจับตาปี 68  จังหวัดไหนประเดิมใช้มาตรการนี้

วันที่  28 ม.ค.2568  มีความเคลื่อนไหวสำคัญที่เกี่ยวกับสุขภาพประชาชนในพื้นที่ฝุ่นควัน  เมื่อที่ประชุมคณะรัฐมนตรีมติเห็นชอบตามที่คณะกรรมการควบคุมโรคจากการประกอบอาชีพและโรคจากสิ่งแวดล้อม เสนอ ให้กำหนดเขตพื้นที่ที่ต้องมีการเฝ้าระวัง ป้องกัน และควบคุมโรคจากฝุ่น PM 2.5 ตาม พ.ร.บ.ควบคุมโรคจากการประกอบอาชีพและโรคจากสิ่งแวดล้อม พ.ศ. 2562  

สาระสำคัญ มีการกำหนดเขตพื้นที่เป็น 2 ระดับ คือ

1.เขตพื้นที่ที่ต้องมีการเฝ้าระวังและการป้องกันโรค  คือพื้นที่ที่มีค่าPM2.5 เฉลี่ย 24 ชั่วโมงระดับ 37.5-75 มคก./ลบ.ม. (สีส้ม) ให้ดำเนินการแจกหน้ากากอนามัยแก่กลุ่มเปราะบาง  จัดเตรียมพื้นที่ห้องปลอดฝุ่นในอาคารสถานที่ เช่น โรงพยาบาล โรงเรียน ศูนย์รับประชาชนกลุ่มเปราะบาง

2.เขตพื้นที่ที่ต้องมีการควบคุมโรค  คือพื้นที่ที่มีค่าPM2.5 เฉลี่ย 24 ชั่วโมงระดับ มากกว่า 75 มคก./ลบ.ม. (สีแดง) เพิ่มเติมจากการแจกหน้ากากและมีห้องปลอดฝุ่นแล้ว  ให้หน่วยงานรัฐพิจารณาปรับรูปแบบการทำงานนอกสถานที่ตั้ง (Work from home) งดกิจกรรมกลางแจ้ง และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องบังคับใช้กฎหมายอย่างเคร่งครัด

โดยให้ผู้ว่าราชการจังหวัดในฐานะคณะกรรมการควบคุมโรคจากการประกอบอาชีพและโรคจากสิ่งแวดล้อมจังหวัด ให้คำแนะนำแก่อธิบดีกรมควบคุมโรคเพื่อประกาศเขตพื้นที่ที่จำเป็นต้องเฝ้าระวัง ป้องกัน หรือควบคุมโรคที่เกิดจากการสัมผัสฝุ่น PM 2.5 ในกรณีที่หากปล่อยไว้อาจก่อให้เกิดอันตรายอย่างร้ายแรงต่อชีวิต ร่างกาย หรือสุขภาพอนามัยของประชาชนในเขตพื้นที่ เพื่อให้มีการกำหนดมาตรการสำหรับเขตพื้นที่นั้นเป็นการเฉพาะ ซึ่งเป็นการใช้กลไกตามมาตรา 35 แห่ง พ.ร.บ.ควบคุมโรคจากการประกอบอาชีพและโรคจากสิ่งแวดล้อม พ.ศ. 2562

โดยเมื่อมีการประกาศเป็นเขตพื้นที่ควบคุมโรคแล้ว ให้ผู้ว่าราชการจังหวัด มีอำนาจในการดำเนินการ ดังนี้

1. สนับสนุนหน้ากากป้องกันฝุ่น PM2.5 แก่ประชาชนกลุ่มเปราะบาง (เด็กเล็ก ผู้สูงอายุ หญิงตั้งครรภ์ ผู้มีโรคประจำตัว ได้แก่ หอบหืดและถุงลมอุดกั้นเรื้อรัง โดยพิจารณาชนิดหน้ากากตามที่กรมควบคุมโรคแนะนำ

2. ออกประกาศ Work from home / ทำงานผ่านระบบออนไลน์ และงดทำกิจกรรมกลางแจ้ง

3. จัดทำศูนย์รองรับการอพยพประชาชนกลุ่มเปราะบาง และผู้ป่วยติดเตียง ให้เข้าพักคอยจนกว่าสถานการณ์จะปกติ

4. ขอความร่วมมือเกษตรกร เจ้าของสถานประกอบกิจการ และผู้ประกอบการขนส่ง ดำเนินการลดฝุ่น ในส่วนของโรงพยาบาล ให้จัดทำห้องปลอดฝุ่นสำหรับกลุ่มเปราะบาง เช่น ห้องเด็กแรกคลอด ห้องพักหลังคลอด เป็นต้น และแจ้งการพบผู้ป่วยโรคจากฝุ่น PM2.5 และให้พนักงานเจ้าหน้าที่ ตาม พ.ร.บ.ควบคุมโรคจากการประกอบอาชีพและโรคจากสิ่งแวดล้อม ใช้กลไกทางกฎหมาย ในการแจ้ง รายงาน และสอบสวนโรคจากฝุ่น PM2.5

นายสมศักดิ์ เทพสุทิน รมว.สาธารณสุข ได้ให้สัมภาษณ์สื่อมวลชนว่า การควบคุม แก้ไขปัญหา และการให้ความช่วยเหลือ กรณีได้รับผลกระทบจากฝุ่น PM 2.5 มีหลายชั้น ดังนี้

1. ขั้นควบคุมเหตุรำคาญ จะใช้ พ.ร.บ.การสาธารณสุข พ.ศ. 2535 ให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเป็นผู้ประกาศ

2. ขั้นที่ 2 ปริมาณฝุ่นระดับสีหลือง เข้าสู่สีแดง จะใช้ พ.ร.บ.ควบคุมโรคจากการประกอบอาชีพและโรคจากสิ่งแวดล้อมฯ กำหนดเป็นเขตพื้นที่ที่ต้องมีการเฝ้าระวังและการป้องกันโรค 

3. ขั้นสีแดง จะใช้ พ.ร.บ.ควบคุมโรคจากการประกอบอาชีพและโรคจากสิ่งแวดล้อมฯ กำหนดเป็นเขตพื้นที่ที่ต้องมีการควบคุมโรค  

4. ขั้น 4 สูงสุด เขตที่มีฝุ่น PM2.5 เฉลี่ยในรอบ 24 ชั่วโมง มากกว่า 150 มคก./ลบ.ม. ติดต่อกัน 5 วัน  ขั้นนี้รัฐบาลต้องใช้งบประมาณ และใช้มาตรการทางกฎหมาย ตาม พ.ร.บ.ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย พ.ศ. 2550 ของกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (ปภ.)

ทั้งนี้ ตามมติที่ประชุมคณะกรรมการควบคุมโรคจากการประกอบอาชีพและโรคจากสิ่งแวดล้อม  ครั้งที่ 1/2568 กำหนดว่า การกำหนดเป็นเขตพื้นที่ควบคุมโรคฯ  เมื่อจังหวัดมีค่าเฉลี่ยปริมาณฝุ่น PM 2.5 ในรอบ 24 ชม. มากกว่า 75 มคก./ลบ.ม. ติดต่อกัน 3 วัน และยกเลิกเมื่อค่า PM 2.5 น้อยกว่า 37.5 มคก./ลบ.ม. ติดต่อกัน 7 วัน  

เปิดสถิติคนเหนือจมค่าฝุ่น PM 2.5 เกินค่าประกาศเขตพื้นที่ควบคุมโรค

สำหรับในปี 2567 ข้อมูล ค่าเฉลี่ย 24 ชั่วโมงของ PM2.5 ในพื้นที่ภาคเหนือ ในช่วงฤดูฝุ่นเข้มข้น (กุมภาพันธ์ – เมษายน) จัดเก็บโดยกรมควบคุมมลพิษ ระบุถึงพื้นที่ที่มีค่า PM 2.5  มากกว่า 75 มคก./ลบ.ม. ซึ่งเข้าเกณฑ์ต้องประกาศเป็นเขตพื้นที่ที่ต้องมีการควบคุมโรค พบว่า 

อันดับ 1 ตำบล เวียงใต้ อำเภอ ปาย จังหวัด แม่ฮ่องสอน มีจำนวนวันค่าสีแดง รวมทั้งสิ้น 48 วัน 

อันดับ 2 คือ ตำบล เวียง อำเภอ เชียงของ จังหวัดเชียงราย มีจำนวนวันค่าสีแดง รวมทั้งสิ้น 35 วัน

อันดับ 3 คือ ตำบล เวียงพางคำ อำเภอ แม่สาย จังหวัดเชียงราย มีจำนวนวันค่าสีแดง รวมทั้งสิ้น 33 วัน

อันดับ 4 คือ ตำบล เมืองนะ อำเภอ เชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ มีจำนวนวันค่าสีแดง รวมทั้งสิ้น 30 วัน

และอันดับ 5  ตำบล พระบาท อำเภอ เมือง จังหวัดลำปาง และ ตำบล ในเวียง อำเภอ เมือง จังหวัดน่าน มีจำนวนวันค่าสีแดง รวมทั้งสิ้น 28วัน

และเป็นที่น่าสังเกตุว่าในพื้นที่ภาคเหนือตอนล่าง จังหวัดสุโขทัย ซึ่งมีเครื่องวัดอยู่ที่ ต.ธานี อ.เมือง พบค่าฝุ่นระดับสีแดงจำนวน 20 วัน

ขณะที่พื้นที่อื่นๆ ในภาคเหนือ มีค่าฝุ่นที่เข้าเกณฑ์ต้องประกาศเป็นเขตพื้นที่ควบคุมโรคตามจำนวนวันมากน้อยต่างกันไป ตามรายละเอียดด้านล่าง

ตรวจสอบค่าฝุ่นตลอดปี 2567 พิกัดไหนเข้าเกณฑ์ประกาศเขตพื้นที่ควบคุมโรค
(สไลด์ดูรายละเอียดแต่ละเดือน และกด Show more เพื่อดู 17 จังหวัดภาคเหนือ)

ค่าฝุ่น Pm 2.5 เท่าไหร่ที่เรียกว่าอันตราย ?

ดัชนีคุณภาพอากาศ (AQI) หรือ Air Quality Index คือ ตัวเลขที่บ่งบอกถึงคุณภาพของอากาศในขณะนั้น โดยคำนวณจากค่าความเข้มข้นของสารมลพิษต่าง ๆ ซึ่ง 1 ในสารมลพิษเหล่านี้ มีค่าฝุ่น PM 2.5 รวมด้วย ดังนั้น ค่าฝุ่น PM 2.5 จึงเป็นหนึ่งในตัวเลขที่ใช้คำนวณในค่า AQI ด้วย

โดยมลพิษทางอากาศที่ใช้คำนวณในค่า AQI มี 6 ชนิด มีดังนี้
1. ฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 10 ไมครอน (PM 10)
2. ก๊าซโอโซน (O3)*
3. ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ (CO)
4. ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ (NO2)
5. ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (SO2)
6. ฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM 2.5)

สำหรับ “ค่าฝุ่น PM 2.5” คือ ตัวเลขที่บอกความเข้มข้นของการปล่อยฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน ในบรรยากาศ มีหน่วยเป็น ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร (มค.ก./ลบม.) ทำไม “โอโซน” จึงถูกจัดในกลุ่มมลพิษทางอากาศ หากมีมากเกินไป จะมีผลกระทบต่อสุขภาพ โดยก่อให้เกิดการระคายเคืองตาและระบบทางเดินหายใจและเยื่อบุต่างๆ ทำให้การทำงานของปอดลดลง เหนื่อยเร็ว โดยเฉพาะในเด็ก คนชรา และคนที่เป็นโรคปอดเรื้อรัง

◉ เทียบเกณฑ์วัดคุณภาพอากาศ
• AQI
0-25 ดีมาก
26-50 ดี
51-100 ปานกลาง
101-200 เริ่มมีผลกระทบต่อสุขภาพ
201 ขึ้นไป มีผลกระทบต่อสุขภาพ

• ฝุ่น PM 2.5
0-15 ดีมาก
15.1-25.0 ดี
25.1-37.5 ปานกลาง
37.6-75.0 เริ่มมีผลกระทบต่อสุขภาพ
75.1 ขึ้นไป มีผลกระทบต่อสุขภาพ
.
ที่มา : กรมอนามัย, กรมควบคุมมลพิษ, รายงานเรียนรู้ อยู่กับฝุ่น PM 2.5 จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

อ้างอิงข้อมูล

https://www.thaigov.go.th/news/contents/details/92827